سوربیتول
معرفی:
سوربیتول یا گلوسیتول یک الکل قندی در بدن انسان است که به آهستگی متابولیزه می‌شود. این ماده از احیای گلوکز، با جانشینی گروه هیدروکسیل به جای آلدئیدها حاصل می‌شود. سوربیتول به‌صورت پودر نیز جهت ملین استفاده می‌شود و در آلو، سیب، گلابی و هلو وجود دارد.
در صنایع غذایی:
سوربیتول به‌عنوان شیرین کننده، نگهدارنده رطوبت، بهبود دهنده، بافت ساز، نگهدارنده، عامل کلوخه نشدن در صنعت غذایی کاربرد دارد. همچنین این ماده به عنوان جایگزین شکر در تعدادی از غذاها، از جمله غذاهای کم کالری و بدون قند، و همچنین محصولات دارویی و بهداشت دهان و دندان، مانند خمیر دندان و آدامس استفاده می‌شود.
سنتز سوربیتول:
سوربیتول می‌تواند از طریق واکنش احیای گلوکز سنتز شود که در آن گروه آلدئید به گروه هیدروکسیل تبدیل می‌شود. این واکنش به نیکوتین‌آمید آدنین دی‌نوکلئوتید نیاز دارد که در تمام سلولهای بدن یافت می‌شود. با این حال واکنش مذکور توسط آلدئید رداکتاز کاتالیز می‌شود. کاهش گلوکز اولین مرحله از مسیر پلی‌ال متابولیسم گلوکز است و در عوارض متعدد دیابت نقش دارد.
تولید سوربیتول:
این شیرین کننده را می توان از واکنش کاهش گلوکز تولید کرد. که در طی آن, گروه آلدهید به گروه هیدروکسیل تبدیل می شود. این واکنش نیاز به NADH به عنوان کاتالیزگر دارد. کاربرد اصلی این ترکیب در تهیه ی اسید اسکوربیک (ویتامین C) و فعال کننده های سطح است. این ماده در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی نیز کاربرد دارد.برای تهیه ی این ترکیب محلول 50 درصد دکستروز را توسط آب تقطیر شده گرم تهیه می کنند.
سپس یک پارت از پودر نیکل کاملا آسیاب شده و 4 پارت خاک رس را توسط مخلوط کن با محلول مذکور مخلوط می نمایند. مایع آبکی به دست آمده را به داخل راکتور پیوسته ی تحت فشار 100-125 اتمسفر منتقل می کنند. گاز هیدروژن متراکم تحت فشار تقریبی 175 اتمسفر در داخل راکتور قرار دارد. درجه حرارت واکنش ممکن است بین 120-210 درجه سانتی گراد متغیر باشد. زمان واکنش حدود 1 تا 2 دقیقه می باشد. محصول راکتور را به مرحله ی شست و شو انتقال می دهند و هیدروژن اضافی جهت فشرده شدن مجدد، دوباره به جریان می افتد. مایع آبکی خارج شده از راکتور را فیلتر می کنند و کاتالیست جدا شده جهت مصرف دوباره مجددا اصلاح و احیا می شود.
محلول فیلتر شده را از میان رزین های یونی (آنیونی و کاتیونی) عبور می دهند تا کاتیون ها و آنیون های فلزی به ترتیب جذب شوند. محلولی که این چنین به دست می آید خالص شده و به وسیله ی کربن فعال رنگبری و متعاقبا فیلتر می نمایند. در نهایت محلول به دست آمده توسط یک تبخیر کننده در درجه ی حرارت 95 درجه ی سانتی گراد تغلیظ نموده و به سوربیتول 70 درصد تبدیل می نمایند.
